Als jouw werken zonder toestemming zijn gekopieerd of gepubliceerd, dan kan je verdere verspreiding verbieden en schadevergoeding eisen. Het auteursrecht biedt hiervoor diverse instrumenten. In deze blog geef ik een aantal tips voor het optreden tegen inbreuk op auteursrecht. Waar moet je op letten bij een sommatiebrief? Welke juridische procedure is het meest geschikt? Welke vorderingen kan ik instellen? En wat kost het?

Auteursrecht op bronbestanden

Inbreuk op auteursrecht

Als je de maker bent van een werk dat auteursrechtelijke bescherming geniet dan kan je je tegen (al dan niet dreigende) inbreuken op jouw auteursrecht verzetten. Van een inbreuk is sprake als het werk zonder jouw toestemming wordt gepubliceerd (“openbaarmaking” of “distributie”) of wordt gekopieerd (“verveelvoudiging” of “reproductie”). Denk bijvoorbeeld aan het online publiceren van broncode of het overnemen van jouw foto’s.

Handhaven van auteursrecht

Het handhaven van auteursrecht hoeft geen lange, dure procedure bij de rechtbank te betekenen.

Sommatiebrief

Eerste stap (nadat je jezelf ervan verzekerd hebt in je recht te staan) is vaak het sturen van een sommatiebrief. In de sommatiebrief kan de inbreukmaker worden verzocht om de inbreukmakende handelingen te staken en gestaakt te houden. Het is onze ervaring dat dit meestal al effectief is en dat de inbreuk wordt gestaakt. Dat scheelt beide partijen een juridische procedure. Bovendien kost een sommatiebrief relatief weinig geld. Het is wel aan te raden om de brief door een advocaat te laten sturen, om te laten zien dat het u ernst is. De kosten die u aan een advocaat kwijt bent kunt u overigens op de inbreukmaker verhalen.

Gerechtelijke procedures

Indien de sommatiebrief toch geen effect heeft dan biedt de rechter uitkomst. Er zijn drie verschillende procedures: de voorlopige voorziening in kort geding; het ex parte verbod; en een ‘gewone’ bodemprocedure.

Kort geding

Het kort geding biedt een zeer snelle remedie. Het heeft wel een voorlopig karakter, waardoor het bijvoorbeeld – in de regel – niet mogelijk is om schadevergoeding te vorderen. Wel kunnen (toekomstige) inbreukmakende handelingen verboden worden. Zo nodig kan de rechtbank een dwangsom aan het verbod verbinden, zodat het vonnis goed afgedwongen kan worden. Een kort geding kan normaal gesproken binnen zes weken plaatsvinden, en in spoedeisende gevallen soms zelfs binnen een paar dagen. Na het doorlopen van een kort geding zal een bodemprocedure moeten volgen. Zo niet, dan komt het opgelegde verbod te vervallen. In de praktijk komt het vaak voor dat partijen een vaststellingsovereenkomst sluiten, waarin ze afspreken dat de bodemprocedure niet nodig is terwijl de inbreukmaker het kort geding vonnis naleeft.

Een kort geding kan alleen worden ingesteld door een advocaat. Een advocaat kan adviseren of een kort geding de meest geschikte procedure is om de auteursrechten te handhaven. Ook in kort geding geldt dat de verliezende partij kan worden veroordeeld tot volledige proceskostenvergoeding. In een simpele procedure bedragen de proceskosten al gauw EUR 6.000,-. Complexe procedures kunnen al snel EUR 25.000,- kosten. De rechtspraak heeft hiervoor indicatietarieven voorgeschreven. NB: de indicatietarieven worden periodiek geupdate – check altijd de laatste versie.

Ex parte verbod en (bewijs)beslag

In sommige gevallen is de (dreiging van) inbreuk op het auteursrecht heel duidelijk. Wanneer er onherstelbare schade wordt geleden, of verwacht wordt, dan kan de rechthebbende aan de rechter een “ex parte verbod” vragen. Het ex parte verbod wordt aangevraagd zonder dat de vermeend inbreukmaker wordt gehoord. De rechtbank kan de inbreukmaker verbieden om verdere inbreuk te maken. Het ex parte verbod kan zeer snel worden aangevraagd, al binnen een paar dagen. Zodra het verbod van de rechtbank is ontvangen kan een deurwaarder worden gevraagd om de beschikking aan de inbreukmaker te betekenen. De inbreuk moet dan gestaakt zijn. Ook een ex parte verbod kan gekoppeld worden aan een dwangsom om het kracht bij te zetten.

Omdat een ex parte procedure gebeurd zonder dat de inbreukmaker wordt gehoord is het in verplicht om binnen redelijke termijn een bodemprocedure te starten. In de praktijk gebeurd het geregeld dat partijen schikken, en dat wordt afgesproken om van een bodemprocedure af te zien.

Daarnaast is het een interessant instrument om te combineren met bijvoorbeeld een verzoek tot het leggen van (bewijs)beslag.

Bodemprocedure

In de bodemprocedure kan de rechter volledig de zaak bestuderen. Dat betekent ook dat de rechter tot een eindoordeel kan komen, waarbij vorderingen van definitieve aard kunnen worden ingesteld. Omdat de zaak in groot detail wordt behandeld kan een bodemprocedure veel energie, tijd en geld kosten. Een procedure kan al gauw een tot twee jaar duren. De indicatietarieven variëren van EUR 8.000,- voor een eenvoudige zaak tot EUR 40.000,- voor een complexe zaak.

Hoger beroep

Tegen een gewezen vonnis kan bovendien hoger beroep worden ingesteld. Een procedure bij het Hof laat de zaak opnieuw aan het oordeel van de rechter. Een extra twee jaar is dan zeker niet gek.

Vorderingen

Afhankelijk van de gekozen procedure kan een auteursrechthebbende verschillende vorderingen instellen. Zo kan de auteursrechthebbende alleen volledige schadevergoeding vorderen in een bodemprocedure.

Schadevergoeding

Voor schadevergoeding is vereist dat de schade is ontstaan door de inbreuk, en dat de schade te wijten is aan de inbreukmaker. De schade moet ook vastgesteld worden. Deze vaststelling kan concreet gebeuren door bijvoorbeeld vergoeding van verlies van exclusiviteit, verlies van royalties, verlies van winst of reputatieschade. Het komt geregeld voor dat het moeilijk is om de schade vast te stellen. Dat kan dan gedaan worden in een aparte procedure – de schadestaatprocedure. Als de schade niet concreet vastgesteld kan worden, kan de rechter ook gevraagd worden om deze te begroten. De gederfde winst van de rechthebbende kan daarvoor een aanknopingspunt zijn.

Winstafdracht

In plaats van schadevergoeding kan ook winstafdracht gevorderd worden. De inbreukmaker moet dan de winst die hij genoten heeft met de inbreuk afstaan aan de rechthebbende.

Beslag

Indien er nog inbreukmakende goederen bestaan die in de handel zijn gebracht, dan kan daarop beslag worden gelegd. Ook producten om technische beveiligingen te omzeilen kunnen worden beslagen. Een ander belangrijk instrument is het bewijsbeslag: daarmee kan beslag worden gelegd op bewijsmateriaal. Het beslag kan worden gelegd bij de inbreukmaker, maar ook bij andere partijen – zoals een magazijn, een hostingprovider, of een klant van de inbreukmaker. Een beslag kan zowel voor als tijdens een procedure worden gelegd, na toestemming daartoe van de rechter. Het beslag wordt in de praktijk gelegd door een deurwaarder – soms bijgestaan door een IT-deskundige. Dat is zeker in het geval van inbreukmakende software vaak aan te raden.

Informatie

Als het interessant is om de herkomst of distributiekanalen van de inbreukmakende goederen te achterhalen, dan kan de inbreukmaker – of een derde – worden bevolen om dat kenbaar te maken. Met die informatie kan een verdere aanpak van de inbreuk worden afgewogen.

Proceskosten

Zoals aangegeven is het bij de handhaving van auteursrecht mogelijk om een volledige proceskostenveroordeling te krijgen. De winnende partij kan de advocaatkosten dan op de verliezende partij verhalen. Het is dus van groot belang om een goede afweging te maken van de te verwachten kosten en de kans van slagen van een juridische procedure.

Buitengerechtelijke handhaving

Zoals al aangegeven is een gerechtelijke procedure niet altijd nodig bij inbreuk op auteursrecht. Een goede sommatiebrief doet vaak al wonderen, zo nodig onder de dreiging van een juridische procedure. Een sommatiebrief hoeft niet alleen een verzoek tot het staken van de inbreuk in te houden. Ook in de sommatiebrief kan al vooruitgelopen worden op de mogelijke juridische vorderingen, zoals een sommatie tot winstafdracht, inzage in de boekhouding, kenbaar maken van de distributiekanalen, rectificatie, het tekenen van een onthoudingsverklaring waarin een boeteclausule is opgenomen, en de vergoeding van de proceskosten.

Partijen kunnen afspreken dat ze afzien van (verdere) juridische stappen door het sluiten van een vaststellingsovereenkomst. Ze komen dan tot schikking (ook wel minnelijke regeling genoemd). In de vaststellingsovereenkomst wordt de reikwijdte van het geschil vastgesteld en hoe, en onder welke voorwaarde, dit wordt opgelost tussen partijen. Veel voorkomende onderdelen daarbij zijn het staken en gestaakt houden van inbreuken, boetes, schadevergoeding, rectificatie, en de vergoeding van advocaatkosten.

Naar blog overzicht